یبوست یک اختلال شایع عملکردی در دستگاه گوارش است و همه افراد در تمامی مراحل زندگی خود حداقل چند بار این بیماری را تجربه کرده‌اند. بروز یبوست در جمعیت سالمند و افراد مسن نسبت به جمعیت جوان تر جامعه بسیار بیشتر است و به دلایل متعددی با افزایش سن، شیوع این بیماری در افراد افزایش می یابد. یکی از مهم ترین دلایل یبوست مزمن در سالمندان، کم تحرکی این افراد به دلیل کاهش عملکرد اندام های حرکتی است که سبب می شود غذا در دستگاه گوارش کندتر حرکت کرده و بنابراین با جذب بیشتر آب توسط روده بزرگ، دچار یبوست می شوند.
در این مقاله قصد داریم تا با دلایل یبوست در سالمندان آشنا شده و روش های درمانی آن را مورد بررسی قرار دهیم.
یبوست در سالمندان چیست؟
به طور کلی عمل دفع از ۱ تا ۳ بار در روز و یا ۲ تا ۳ بار در هفته بسیار طبیعی است و با توجه به سیستم گوارشی افراد، سبک زندگی و بیماری های آن ها متفاوت می باشد. اما کمتر از این دفعات، افراد به ویژه سالمندان دچار مشکل در سیستم گوارشی و در واقع یبوست هستند.
یبوست یک مشکل گوارشی بسیار شایع در افراد مسن و کهنسال است و به معنای اجابت مزاج دشوار و مشکل در تخلیه مدفوع می باشد. یبوست در افراد مسن به دو دسته حاد و مزمن تقسیم بندی می شود که یبوست حاد، می تواند به صورت ناگهانی شروع و رفع شده و یبوست مزمن نیز به تدریج شروع و به صورت ماهیانه و یا سال ها ادامه خواهد داشت.
یبوست مزمن در افراد مسن، اغلب با علائمی همچون حالت تهوع، ناراحتی شکمی، کم اشتهایی و خستگی همراه است و در هنگام دفع نیز با مشکلات و درد های بسیار زیادی مواجه هستند. جمعیت مسن بالای ۶۰ سال نسبت به سایر افراد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به یبوست مزمن هستند و در صورت عدم پیشگیری و درمان و طولانی شدن این بیماری، اختلالات و عوارض‌های دیگری را نیز در سیستم گوارشی و سلامت جسمانی به وجود خواهد آورد.
دلایل یبوست در سالمندان
از جمله مهم ترین دلایل ایجاد یبوست مزمن در سالمندان و افراد کهنسال، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
عادات غذایی نامناسب
یکی از مهم ترین دلایل ایجاد یبوست مزمن در سالمندان، رژیم غذایی نامناسب است. فیبر ناکافی در مواد غذایی، سبب کند حرکت کردن مواد غذایی در روده شده و از این رو می تواند باعث یبوست در سالمندان شود. مصرف روزانه فیبر در وعده های غذایی، سبب هضم بهتر غذا و عملکرد بهتر روده شده و می تواند از یبوست جلوگیری کند. غذا های غنی از فیبر نیز شامل انواع سبزیجات، میوه ها، حبوبات، غلات و غیره هستند.
به طور معمول نیز زنان ۵۰ سال به بالا به ۲۵ گرم فیبر در طول روز و مردان ۵۰ سال به بالا و ۳۵ گرم فیبر در طول روز نیاز خواهند داشت.
مصرف غذای پرچرب
مصرف مواد غذایی پرچرب، خوردن بیش از حد تخم مرغ و شیرینی های حاوی قند نیز می تواند یکی دیگر از دلایل اصلی ایجاد یبوست در سالمندان باشد.
کم آبی در بدن
میزان مصرف آب به طور روزانه در افراد با توجه به سن، جنسیت و همچنین سلامت جسمانی بسیار متفاوت است. در سنین میان سالی نیز به دلیل کند شدن اندام های حرکتی، کم اشتهایی و سایر بیماری ها و مشکلات جسمانی، سالمندان با کم آبی در بدن مواجه شده و به دلیل کند شدن حرکت روده، به یبوست مزمن مبتلا می شوند. بنابراین توصیه می شود زنان و مردان مسن در طول روز، حداقل ۸ لیوان آب نوشیده و یا از مواد غذایی و سبزیجاتی که حاوی مقدار زیادی آب هستند استفاده کنند.
مصرف برخی دارو ها
بسیاری از سالمندان در دوران پیری و کهن سالی، به دلیل وجود مشکلات جسمانی و روحی، مجبور به مصرف برخی دارو ها هستند که این دارو ها نیز به دلیل عوارض جانبی خود، منجر به یبوست مزمن در آن ها می شوند. قرص های ضدافسردگی، برخی مکمل ها، دارو های ضد اسپاسم، آنتی‌هیستامین ها و غیره از جمله دارو های یبوست زا می باشند.
عدم تحرک کافی
کاهش تحرک در افراد سالمند و عدم تمایل به پیاده‌روی، ورزش و همچنین فعالیت های روزانه، سبب کند تر شدن دستگاه گوارشی و حرکت روده شده و از این رو می تواند یکی از مهم ترین دلایل ایجاد یبوست مزمن در آن ها باشد.
وجود بعضی بیماری ها
وجود بعضی بیماری ها در افراد سالمند، می تواند تأثیر مستقیمی در عملکرد دستگاه گوارش آن ها داشته و سبب بی اشتهایی و یا ایجاد یبوست در آن ها شود. برخی از این بیماری ها شامل پارکینسون، مشکلات گوارشی، مشکلات تیروئیدی و غیره هستند.
علائم یبوست در سالمندان
از مهم ترین علائم و نشانه های یبوست مزمن در افراد سالمند، می توان به چند مورد زیر اشاره نمود:
- احساس سفتی و تورم در ناحیه شکم
- نیاز به زور و فشار بسیار زیاد در هنگام دفع
- ایجاد نفخ شکمی، درد و حالت تهوع
- افزایش مدت زمان ماندن در سرویس بهداشتی
- سفت و سخت شدن مدفوع و دفع آن در کمتر از ۳ بار در هفته
- عدم دفع به صورت کامل
- احساس درد و تورم در ناحیه مقعد
درمان یبوست در سالمندان
در حالی که یبوست در سالمندان بسیار شایع است، اما راه حل هایی نیز وجود دارد که با استفاده از آن ها می توانید از این مشکل پیشگیری کرده و یا آن را به طور کامل درمان کنید. مهم ترین راه حل های درمان یبوست در سالمندان عبارتند از:
- تغییر در سبک زندگی و انجام ورزش و فعالیت های بدنی در طول روز
- مصرف مواد غذایی حاوی فیبر در طول روز
- افزایش مصرف آب و حداقل نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز
- استفاده از مواد غذایی سبوس دار، انواع میوه، کلم بروکلی، ماکارونی و پاستا، نان گندم، انواع حبوبات، غلات و غیره
- کاهش مواد غذایی پرچرب، گوشت های فرآوری شده، مواد غذایی سرخ شده، انواع فست‌فود و غیره
- مصرف انواع دارو های ضد یبوست و پروبیوتیک با توجه به تجویز پزشک
- مصرف انواع خشکبار همانند آلو خشک برای کمک به حرکت رود و درمان یبوست
- انواع دمنوش همانند بابونه، زنجبیل و غیره
- مصرف مواد غذایی روان کننده شامل انواع سوپ و خوراک حبوبات
- مصرف انواع ملین ها مانند روغن زیتون و غیره
- کاهش استرس و اضطراب
عوارض جانبی یبوست در سالمندان
عدم پیشگیری از یبوست در سالمندان و یا کنترل نکردن آن، می تواند مشکلات و عوارض جانبی بسیار زیادی را در پی داشته باشد. یکی از مهم ترین این عوارض، مشکلات مقعدی هستند. سالمندانی که دچار یبوست مزمن هستند، به دلیل فشار و زور بیش از حد برای دفع، به بیماری های مقعدی همچون پارگی و یا شکاف مقعد مبتلا می شوند که این خود می تواند یکی از مهم ترین مشکلات جسمانی در دوران سالمندی باشد. مشکلات مقعدی نیز اغلب با احساس درد بسیار زیاد و خون ریزی همراه هستند و تحت عنوان شقاق مقعدی نیز شناخته می شوند. از دیگر عوارض احتمالی یبوست مزمن در افراد مسن، می توان به بیرون زدگی رکتوم و یا بواسیر اشاره نمود و که دارای علائمی همچون خارش، درد، خون ریزی و غیره در ناحیه مقعد هستند.
با توجه به مطالب ارائه شده در این مقاله، می توان دریافت که توجه و مراقبت به سالمندان برای پیشگیری و یا کنترل بسیاری از بیماری ها در آن ها، از اهمیت بسزایی برخوردار است و خانواده های پرمشغله می توانند برای حل این مشکل و مراقبت از سالمندان عزیز خود، از خدمات پرستاری از سالمندان در منزل بهره‌مند شوند.
در پایان
مؤسسه همپای سلامت زندگی، با سال ها فعالیت در زمینه ارائه خدمات پرستاری و مراقبتی، یکی از بهترین و معتبرترین مؤسسات فعال در این حرفه شناخته شده و خدمات خود را به طور کاملاً حرفه ای به مشتریان ارائه می دهد. شما عزیزان می توانید جهت نگهداری و مراقبت از سالمند عزیز خود، با مؤسسه همپای سلامت تماس حاصل نموده و جهت استخدام پرستار سالمند در منزل، اطلاعات لازم را از مشاورین ما دریافت نمایید.
بدون دیدگاه