بسیاری از افراد در طول مراحل زندگی خود به دلیل عدم فعالیت های بدنی، تغییر در سبک زندگی، استرس، مسافرت و غیره دچار یبوست می شوند که این امر بسیار طبیعی است. ایجاد یبوست سالمندان نیز به دلیل کاهش تحرک و ضعف در اندام های حرکتی و همچنین ابتلا به برخی بیماری های خاص بسیار طبیعی بوده و مشکل جدی زمانی ایجاد می شود که تبدیل به یک عارضه مزمن شود.
به طور کلی یبوست یک مسئله پزشکی بسیار مهم است که باید برای حفظ سلامت و بهبود عملکرد بدن مورد توجه قرار گرفته شود. سالمندان نیز به عنوان یک گروه اصلی در معرض خطر اولیه برای ابتلا به یبوست مزمن در نظر گرفته می شوند بنابراین باید نکات بسیار بیشتری را نسبت به سایر افراد رعایت کنند.
یبوست در سالمندان چیست؟
یبوست به نوعی عارضه مزمن در دفع روده گفته می شود و افرادی که دارای یبوست هستند، ۳ یا کمتر از ۳ بار در هفته اجابت مزاج می کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده، این نوع عارضه به طور تقریبی ۱۶ درصد از بزرگسالان و ۳۳ درصد از افراد بالای ۶۰ سال را تحت تأثیر قرار می دهد. این عارضه یک نگرانی بسیار رایج برای سلامتی افراد به ویژه سالمندان است و افرادی که یبوست را تجربه می کنند، اغلب دارای نفخ، ناراحتی شکم و یا احساس پری یا تخلیه ناقص در روده هستند. یبوست در افراد، سبب کند شدن حرکات روده شده و با سفت و خشک کردن مدفوع، می تواند دفع را بسیار دشوار و یا غیرممکن سازد. زور زدن مکرر برای دفع روده نیز یکی از بارزترین علائم بیماری یبوست در افراد به ویژه سالمندان است.
علت یبوست در سالمندان چیست؟
عوامل و فاکتور های بسیار متعددی در پیدایش یبوست در سالمندان دخیل هستند که هر کدام می توانند تأثیرات متفاوتی را در سلامت جسمانی افراد مسن بگذارند. یکی از مهم ترین دلایل یبوست در سالمندان، بالا رفتن سن و کاهش فعالیت های بدنی است. با افزایش سن، اندام های حرکتی افراد دچار ضعف شده و بنابراین فعالیت های جسمانی آن ها نسبت به گذشته بسیار کاهش خواهد یافت. انجام ندادن ورزش و فعالیت های روزانه، هضم مواد غذایی و همچنین حرکات روده را بسیار کند کرده و خوابیدن مکرر در بستر به دلیل برخی بیماری های خاص نیز می تواند سبب ایجاد یبوست در سالمندان شود.
از دیگر دلایل ایجاد یبوست در سالمندان، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عوارض جانبی برخی داروها مانند دارو های ضد افسردگی، ضد تشنج، آنتی هیستامین ها، مواد مخدر و غیره
- وجود برخی بیماری های خاص همانند کم کاری تیروئید، پارکینسون، تومور ها و هر بیماری که دارای استراحت طولانی مدت در بستر باشد
- امتناع سالمندان از خوردن غذا های حاوی فیبر
- تغییر در رژیم غذایی
- ضعیف شدن و یا کند شدن دستگاه گوارش به دلیل افزایش سن
- نخوردن مایعات کافی در طول روز
- عدم ورزش
- استرس و اضطراب
- نداشتن دندان و دشوار شدن خوردن وعده های غذایی
- وجود بیماری های مقعدی همانند هموروئید
انواع یبوست رایج در سالمندان
عارضه یبوست در سالمندان، با توجه به علائم و نشانه های خود متفاوت بوده و به طور کلی دارای دو نوع اولیه و ثانویه است:
یبوست اولیه در سالمندان
در این نوع یبوست در سالمندان، مدفوع با سرعت منظم در روده بزرگ حرکت کرده اما بیماران در دفع دچار مشکل هستند. این نوع یبوست در افراد مسن دارای ۳ نوع یبوست طبیعی، یبوست آهسته گذر و اختلال در عملکرد کف لگن است. یبوست آهسته گذر عمدتاً سالمندان زن را تحت تأثیر قرار می دهد و حرکات روده در این نوع افراد بسیار کند انجام شده و دفع اغلب با زور زدن همراه است. در اختلال عملکرد کف لگن نیز مشکل در هماهنگی عضلات اطراف مقعد و یا عضلات کف لگن وجود داشته و سالمندانی که مبتلا به این اختلال هستند به دلیل عدم میل به اجابت مزاج و حرکات ناقص روده، دفع انجام نمی شود و مدفوع در روده تجمع می یابد.
یبوست ثانویه در سالمندان
این نوع یبوست در افراد مسن، به دلیل مصرف داروی خاص و یا مشکلات جسمانی ایجاد می شود. همچنین عوامل روانی همچون افسردگی نیز می تواند از مهم ترین دلایل ایجاد یبوست ثانویه در سالمندان باشد.
علائم یبوست در سالمندان چیست؟
از مهم ترین علائم و نشانه های یبوست سالمندان، می توان به چند مورد زیر اشاره نمود:
- مدفوع خشک و سفت که دفع آن ممکن است بسیار سخت باشد
- نیاز به زور زدن مکرر برای دفع روده
- نشستن در توالت برای مدت طولانی
- احساس عدم تخلیه کامل پس از اجابت مزاج
- گرفتگی و احساس درد در شکم
- نفخ و احساس پف کردگی شکم
- احساس درد برای دفع روده
- دفع کمتر از ۳ مرتبه در طول هفته
- احساس تنگی نفس و فشار در حین دفع
عوارض یبوست سالمندان
عدم کنترل عارضه یبوست در افراد بالای ۶۰ سال و سالمندان، می تواند عوارض بسیار خطرناکی را برای سلامت جسمانی و بدنی آن ها در پی داشته باشد. یکی از این عوارض، ایجاد بیماری هموروئید در سالمندان است. در این نوع بیماری به دلیل یبوست و فشار بیش از حد در هنگام دفع، رگ های خونی در مقعد متورم و یا آسیب دیده که می تواند بسیار دردناک باشد.
از دیگر عوارض عدم درمان و کنترل عارضه یبوست در سالمندان نیز می توان به چند مورد زیر اشاره نمود:
شقاق مقعدی
مشکل سالمندان در اجابت مزاج و همچنین دفع مدفوع بزرگ یا سفت با فشار آوردن بیش از حد، می تواند سبب پارگی پوست مقعد و بیماری شقاق مقعدی شود.
پرولاپس رکتوم
بیرون زدگی قسمتی از روده از مقعد به سبب یبوست مداوم در سالمندان
نهفتگی مدفوع
ماندن مدفوع در قسمت تحتانی روده که قابل دفع نمی باشد
بی اختیاری مدفوع
ناتوانی افراد سالمند در کنترل حرکات روده و دفع مدفوع بزرگ به دلیل فشار بیش از حد در حین یبوست برای اجابت مزاج
بی اختیاری ادرار
فشار بیش از حد برای دفع که می تواند عضلات کف لگن را ضعیف تر کرده و سبب بی اختیاری ادرار در افراد مسن شود
تشخیص یبوست در سالمندان
تشخیص یبوست سالمندان با توجه به تاریخچه سلامت جسمانی آن ها توسط پزشک متخصص بسیار ساده و دقیق خواهد بود. در اولین مراحل تشخیص، پزشک ابتدا با استفاده از معاینات فیزیکی و جمع آوری برخی اطلاعات در رابطه با رژیم غذایی، عادات سبک زندگی، انجام فعالیت های روزانه و ورزشی و غیره احتمالات لازم را در رابطه با وجود یبوست و یا عدم آن در سالمندان تشخیص می دهد. برای تشخیص دقیق تر نیز از روش کولونوسکوپی استفاده کرده و با شناسایی دقیق علت یبوست و نوع آن، درمان های لازم را برای کنترل و درمان این عارضه تجویز می نماید.
درمان و روش های مقابله با یبوست در سالمندان
در حال حاضر روش های بسیار متعددی برای مقابله با بیماری یبوست سالمندان و همچنین کنترل آن در دسترس هستند که با انجام آن ها می توانید این عارضه را در افراد مسن بسیار کاهش دهید. از مهم ترین روش های مقابله با یبوست در سالمندان نیز می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تغییر دارو
همان طور که گفته شد، عوارض جانبی برخی از دارو های خاص، می توانند سبب ایجاد یبوست در سالمندان شوند. در چنین شرایطی می توانید با مشورت با پزشک خود، در صورت امکان از داروی جایگزین با اثرات مشابه و عوارض جانبی متفاوت و یا کمتر جهت کاهش عارضه یبوست استفاده کنید.
اصلاح در رژیم غذایی
تغییر در رژیم غذایی و استفاده از مواد غذایی مناسب و متعادل می تواند در کاهش یبوست بسیار موثر باشد. مهم ترین عامل در تغییر و اصلاحات غذایی سالمندان نیز گنجاندن غذا های غنی از فیبر مانند میوه و سبزیجات خام، نان سبوس دار، غلات، لبنیات و همچنین مواد پروبیوتیک دار طبیعی است. این نوع مواد در رژیم غذایی سالمندان حرکات روده را بسیار آسان تر کرده و بنابراین اجابت مزاج را برای آن ها بسیار راحت تر می کنند.
مصرف مایعات همچون دمنوش های گیاهی و به ویژه آب در طول روز نیز برای سالمندان بسیار ضروری است.
افزایش فعالیت بدنی
یکی دیگر از راه های مقابله با یبوست و درمان آن در سالمندان، انجام تمرین منظم و فعالیت های بدنی در طول روز است. پیاده روی، حرکت در فضای باز، انجام ورزش های ساده در پارک، یوگا، شنا، ایروبیک های ساده و غیره از جمله فعالیت های بدنی هستند که سالمندان می توانند برای کاهش علائم یبوست در خود انجام دهند. همچنین این نکته نیز قابل توجه است که برای کاهش یبوست نیاز به انجام تمرین های خاص و تخصصی نبوده و تنها با چند دقیقه تحرک بدنی در طول روز می توانید به تسهیل حرکات روده خود بسیار کمک نمایید.
استفاده از دارو های محرک روده
در برخی مواقع یبوست در افراد مسن به دلیل عدم تغییر در رژیم غذایی، فعالیت نداشتن و یا نبودن شرایط لازم برای تغییر دارو های خاص، توسط روش های طبیعی درمان نشده و باید از دارو هایی برای تحریک روده و کاهش علائم یبوست استفاده کنند. این نوع از درمان ها برای سالمندان نیز در مواقع ضروری تجویز شده و هنگامی که یبوست به یک عارضه مزمن تبدیل شود، پزشکان از برخی دارو های خاص برای درمان یبوست استفاده می کنند.
در پایان
موسسه همپای سلامت زندگی در زمینه ارائه خدمات مراقبت و پرستاری از سالمندان در منزل مشغول به فعالیت بوده و یکی از معتبرترین و بهترین مراکز ارائه خدمات پرستاری در پایتخت است. شما عزیزان می توانید جهت استفاده از با کیفیت ترین خدمات پرستاری در منزل به صورت شبانه روزی و یا موقت، با مجموعه همپای سلامت زندگی تماس گرفته و اطلاعات لازم را از کارشناسان ما دریافت نمایید.
بدون دیدگاه