عارضه یبوست حالتی است که در آن تعداد دفعات دفع مدفوع بسیار کمتر از حد معمول اتفاق افتاده و کودکانی که مبتلا به این عارضه هستند، دارای مدفوع خشک، سفت همراه با دفع دردناک و دشوار می باشند. یبوست یک نوع بیماری بسیار شایع در تمامی مراحل زندگی به ویژه میان سالی بوده و حتی کودکان در سنین ۱ تا ۴ سالگی نیز با آن مواجه می شوند. در واقع می توان گفت که ۲۵ درصد از کودکان بیماری که به متخصص گوارش اطفال مراجعه می کنند، دارای نوعی مشکل مرتبط با عارضه یبوست هستند. این بیماری می تواند کیفیت زندگی کودکان را مختل کرده و علاوه بر ایجاد استرس در کودکان، برای والدین نیز بسیار سخت باشد.
ایجاد یبوست در کودکان دارای علل و دلایل متفاوتی است و در حال حاضر نیز روش های متعددی برای درمان خانگی و یا پزشکی آن در دسترس هستند. در ادامه با علت ایجاد یبوست در کودکان آشنا شده و روش های درمانی آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
یبوست در کودکان چیست؟
یبوست به معنای کاهش دفعات دفع مدفوع با توجه به الگوی معمول یک فرد و یا یک کودک می باشد. تعداد دفعات دفع مدفوع در کودکان نیز نسبت به بزرگسالان بسیار متفاوت بوده بزرگسالانی که دارای دفع کمتر از ۳ بار در هفته هستند، در واقع دچار یبوست می باشند. در حالت ایده‌آل نیز کودکان با توجه به تغذیه و مواد غذایی خود، باید هر روز یک بار اجابت مزاج نرم را داشته باشند. زمانی که انقباضات عضلانی روده بزرگ کند و یا آهسته باشد، مدفوع در روده بزرگ به آرامی حرکت کرده و در نتیجه آب بسیار زیادی از مدفوع جذب روده می شود. بنابراین اگر کودکان آب بسیار کمی را در طول روز مصرف کنند، آب بسیار بیشتری از روده بزرگ برای اندام های حیاتی جرب شده و بنابراین دفع مدفوع سخت تر و کودکان مبتلا به عارضه یبوست می شوند.
علت یبوست در کودکان چیست؟
علت ها و دلایل بسیار گوناگونی در ایجاد یبوست در کودکان تأثیر گذار هستند که از مهم ترین آن ها می توان به چند مورد زیر اشاره نمود:
عدم تمایل کودک برای اجابت مزاج
بسیاری از کودکان در برخی مواقع تصمیم می گیرند که مدفوع خود را برای مدت طولانی حفظ کنند. این نیز می تواند به دلیل اضطراب و استرس در کودک، عدم قطع بازی، عدم تماشای تلویزیون و یا عدم تمایل به استفاده از سرویس بهداشتی در خارج از منزل باشد. نگه داشتن مدفوع در طولانی مدت، می تواند سبب بزرگ شدن و سفت شدن مدفوع در روده بزرگ شده و بنابراین دفع آن با سختی و دشواری برای کودکان همراه باشد.
مصرف کم مایعات
یکی دیگر از مهم ترین دلایل بروز یبوست در کودکان، مصرف آب و مایعات بسیار کم در طول روز است. اگر کودکان در طول روز آب کافی را در وعده های غذایی و تغذیه خود دریافت نکنند، آب مورد نیاز برای اندام های حیاتی بدن از طریق روده بزرگ از مدفوع دریافت شده و بنابراین با خشک و سفت شدن آن، کودکان دچار یبوست می شوند که دفع آن نیز همراه با درد و دشواری خواهد بود.
مواد غذایی فاقد فیبر
فیبر موجود در مواد غذایی همچون انواع میوه و سبزیجات تازه، می تواند شرایط لازم را برای دفع راحت و سریع مدفوع برای کودکان ایجاد کند و عدم دریافت آن یکی دیگر از مهم ترین دلایل ایجاد عارضه یبوست در کودکان است.
بیماری های زمینه ای
برخی از بیماری ها نیز می توانند با بروز علائم و نشانه های خود در کودکان، سبب ایجاد یبوست در آن ها شوند.
سوابق خانوادگی
یکی دیگر از دلایل این نوع عارضه در کودکان، وجود سابقه خانوادگی یبوست می باشد.
دیگر علل های ایجاد یبوست در کودکان عبارتند از:
- عوارض جانبی مصرف برخی از دارو ها
- مصرف برخی مسکن ها همانند استامینوفن
- مصرف غذا های سنگین و نامناسب برای کودکان همانند فست فود
- مصرف مکمل هایی همچون آهن
علائم و نشانه های یبوست در کودکان
ایجاد یبوست در کودکان همراه با علائم و نشانه هایی است که والدین با اطلاع از این علائم، می توانند اقدامات لازم را برای رفع یبوست در فرزندان خود انجام دهند. مهم ترین علائم یبوست در کودکان نیز عبارتند از:
- کاهش اشتها و میل به خوردن غذا
- احساس درد های مزمن در شکم
- دفع مدفوع بسیار سفت و دردناک
- داشتن اجابت مزاج به دفعات ۳ یا کمتر از آن در هفته
- زور زدن بیش از حد کودکان برای دفع مدفوع
- تخلیه ناقص روده و ناتوانی کودکان برای پایان دادن به اجابت مزاج
- عدم دفع مدفوع پس از رفتن به سرویس بهداشتی
- دفع مدفوع سفت و کوچک
- ایستادن روی نوک پا و یا ایجاد حرکات غیر عادی مانند رقص
- ماندن در سرویس بهداشتی در طولانی مدت برای اجابت مزاج
- ایجاد لکه های مدفوع در لباس زیر
- احساس نفخ در شکم
عوارض یبوست در کودکان
عدم درمان و کنترل عارضه یبوست در کودکان در طولانی مدت، می تواند مشکلات احتمالی بسیار زیادی را در پی داشته باشد. بنابراین والدین باید در صورت مشاهده هرگونه علائم از یبوست در فرزندشان، سریعاً درمان های خانگی و یا پزشکی را برای رفع آن در پیش گرفته تا از بروز هرگونه عوارض احتمالی در سلامت جسمانی فرزند خود جلوگیری نمایند.
از مهم ترین عوارض احتمالی در صورت عدم درمان و کنترل یبوست در کودکان نیز می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- دفع مدفوع بزرگ و سفت در کودکان، می تواند سبب پارگی مقعد شده که با ایجاد شقاق، باعث خون ریزی بسیار دردناک می شود
- فشار آوردن بیش از حد در حین اجابت مزاج، می تواند سبب التهاب و یا تورم رگ های خونی شده و با ایجاد خون ریزی های دردناک، سبب آسیب به سلامت کودک شود
- عدم تمایل کودک به دفع مدفوع و نگه داشتن آن در طولانی مدت، سبب تجمع مدفوع در داخل راست روده شده و باعث نشت آن در لباس زیر کودک می شود که عدم احساس آن توسط کودکان نیز به مرور می تواند باعث ایجاد عفونت شود.
چگونه می توان از یبوست در کودکان جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از ابتلای کودکتان به یبوست، باید اطمینان حاصل کنید که فرزند شما در طول روز مقدار کافی از مایعات به ویژه آب را دریافت می کند. همچنین توصیه می شود در برنامه غذایی کودکتان، از مواد غذایی حاوی فیبر همانند میوه و سبزیجات تازه استفاده کرده و سبب هضم راحت تر مواد غذایی و دفع آن در کودکان شوید. یکی از مهم ترین غذا های ناسالم برای کودکان که علاوه بر ایجاد یبوست، می توانند مشکلات دیگری را در سلامت جسمانی و روانی کودکان ایجاد کنند، مصرف فست فود است. فست فود ها دارای مواد غذایی بسیار ناسالم برای کودکان هستند و علاوه بر فاقد مواد مغذی، هضم آن ها نیز بسیار کند ایجاد می شود. بنابراین تا حد امکان سعی کنید مصرف فست فود را در برنامه غذایی کودکتان کاهش داده و به جای نوشیدن چای، نوشابه، دلستر و غیره از انواع مایعات طبیعی همچون آب میوه که حاوی کافئین نیستند برای کودکان استفاده کنید. همچنین آموزش های لازم را به کودک خود برای اجابت مزاج منظم ارائه داده و شرایط لازم را برای رفتن به سرویس بهداشتی و دفع مدفوع در طول روز مهیا نمایید.
درمان یبوست در کودکان
از مهم ترین راهکار های خانگی و پزشکی درمان یبوست در کودکان، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مصرف انواع حبوبات و انواع عرق های گیاهی همچون عرق نعنا
- مصرف انواع میوه های فیبر دار مانند سیب، انجیر، گلابی و غیره
- استفاده از روغن های طبیعی مانند روغن نارگیل
- استفاده از سبوس و شربت خاکشیر
- استفاده از آب میوه های طبیعی مانند آب پرتقال
- انواع سبوس و مواد غذایی فیبردار مانند ذرت بو داده
روش های درمان سریع یبوست در کودکان
روش های بسیار متعددی برای درمان سریع و فوری یبوست در کودکان در دسترس هستند که از مهم ترین آن ها می توان به استفاده از شیاف گلیسیرین، مکمل های فیبر و همچنین ملین یا تنقیه اشاره نمود. ماساژ شکم کودکان جهت عقربه های ساعت، استفاده از حمام آب گرم، مصرف ترکیبات شیر با انجیر یا خرما، روغن زیتون، حریره بادام و غیره نیز از بهترین روش های درمان سریع یبوست در کودکان هستند.
برای یبوست در کودکان، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
عدم توجه به کنترل و درمان یبوست در کودکان، می تواند سبب تبدیل این عارضه به یبوست مزمن شده و علائم بسیار جدی تری را در سلامت جسمانی کودکان بروز دهد. یکی از مهم ترین این علائم، ایجاد تب در کودکان است. اگر یبوست در کودکان به بیش از ۲ هفته به طول انجامد، می تواند سبب ایجاد عفونت در روده شده و بنابراین باعث تب شدید در کودکان شود. در چنین شرایطی باید سریعاً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کرده و اقدامات لازم را برای رفع مشکلات احتمالی انجام دهید.
از دیگر علائم یبوست مزمن در کودکان که نیاز فوری به درمان های پزشکی خواهند داشت، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش وزن ناگهانی کودک
- ایجاد تهوع و استفراغ
- عدم تمایل به خوردن غذا
- احساس درد بیش از حد در شکم
- باد کردن غیر طبیعی شکم
- بیرون زدن قسمتی از روده از مقعد
- مشاهده خون در مدفوع
در پایان
مؤسسه همپای سلامت زندگی، ارائه دهنده بهترین و با کیفیت ترین خدمات پرستاری در منزل در پایتخت است و خدمات خود را با در اختیار داشتن کادر پرستاری بسیار مجرب و متخصص در این حرفه به مراجعین ارائه می دهد. والدین عزیز می توانید برای بهره‌مندی از بهترین خدمات پرستاری از کودکان در منزل، با مؤسسه همپای سلامت زندگی تماس گرفته و اطلاعات لازم را از مشاورین ما دریافت نمایید.
بدون دیدگاه