کمبود آهن یکی از شایع ترین کمبود های مواد مغذی در جهان است و فقر آن در کودکان، نوزادان، کودکان پیش دبستانی و همچنین نوجوانان نسبت به بزرگسالان بسیار شایع تر است. کمبود آهن در کودکان نیز منجر به کم خونی آن ها می شود و علل اصلی آن نیز مصرف ناکافی آهن در رژیم غذایی و یا اختلال در جذب آهن می باشد. بیماری کم خونی در کودکان، با علائم و نشانه های متعددی همراه است و می تواند سبب بروز مشکلاتی در دستگاه گوارش، پوست، ناخن و مو شود.
در ادامه با بیماری کم خونی در کودکان و نوزادان آشنا شده و علائم و روش های درمانی آن را بررسی خواهیم کرد. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
کم خونی در کودکان و نوزادان چیست؟
کم خونی یکی از بیماری های بسیار شایع در کودکان و نوزادان است و زمانی رخ می دهد که هموگلوبین و یا گلبول های قرمز به میزان کافی در خون برای حمل اکسیژن از ریه ها به اندام های حیاتی وجود نداشته باشد. هموگلوبین نیز پروتئین متصل به آهن است به واسطه آن اکسیژن توسط گلبول های قرمز خون حمل می شود. شایع ترین شکل کم خونی در کودکان و نوزادان نیز کمبود آهن است که در اثر عدم رژیم غذایی مناسب و کاهش مصرف آهن ایجاد می شود.
کمبود آهن در کودکان به راحتی با مکمل های آهن و مصرف مواد مغذی قابل جبران و درمان است و با مداخله زود هنگام، می توان از بروز بسیاری از مشکلات جدی تر جلوگیری نمود.
در حال حاضر نیز اکثر نوزادان و کودکان همچنین دختران در سنین بلوغ، با بیماری کم خونی مواجه هستند و مهم ترین دلیل آن نیز کمبود آهن در بدن است. اگر فرزند شما در نوزادی و یا سنین کودکی آهن کافی را دریافت نکند، بنابراین گلبول های قرمز کمتری داشته و بافت های بدن نیز اکسیژن کمتری را دریافت خواهند کرد. کودکان در دوره های رشد سریع، به آهن بیشتری نیاز خواهند داشت و زمانی که این مقدار از آهن را دریافت نکنند، نسبت به دیگر کودکان بیشتر مستعد ابتلا به کم خونی هستند.
اما همیشه کم خونی ناشی از فقر آهن اتفاق نیفتاده بلکه می تواند به دلایل دیگری نیز در کودکان ایجاد شود.
آیا بیماری کم خونی در کودکان خطرناک است؟
در پاسخ به این سوال می توان گفت که اگر کم خونی در نوزادان و کودکان به موقع تشخیص و درمان نشود، می تواند برای سلامت جسمانی و روانی کودک بسیار خطر آفرین باشد. زیرا کم خونی علاوه بر مشکلات جسمانی، می تواند بسیاری از مشکلات روحی و ذهنی را نیز برای کودکان ایجاد کند که برخی از این آسیب های ذهنی قابل برگشت نبوده و بنابراین می تواند تهدید بزرگی برای سلامت کودکان باشد. همچنین کمبود آهن در کودکان می تواند آن ها را مستعد ابتلا به مسمومیت و عفونت نماید.
آیا همه کودکان در معرض خطر کم خونی هستند؟
تمامی کودکان در سنین رشد از ۹ ماه تا ۲۴ ماهگی همگی در معرض خطر کم خونی هستند اما نوزادان نسبت به دیگر کودکان در بالاترین معرض خطر قرار دارند. به عنوان مثال نوزادانی که نارس و یا کم وزن هستند، نسبت به دیگر نوزادان از ذخیره آهن کمتری برخوردار بوده و بنابراین زودتر مبتلا به کم خونی می شوند. همچنین نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند، به غذای غنی شده با آهن احتیاج نداشته و تمامی آهن مورد نیاز را می توانند از شیر مادر جذب نمایند. اکثر شیر های خشک نیز محصولات غنی شده با آهن هستند که با استفاده از آن ها و همچنین مکمل های آهن می توانید کمبود خون را در فرزند خود جبران نمایید.
علائم کم خونی در کودکان و نوزادان چیست؟
بیماری کم خونی در کودکان و نوزادان با علائم و نشانه های مشخصی همراه است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تنگی نفس
- عدم احساس گرسنگی
- احساس سرگیجه
- ضعف و خستگی
- سرد شدن اندام های دست و پا
- احساس درد در قفسه سینه
- تحریک پذیری
- میل به خوردن موادی مانند نشاسته، خاک، رنگ و غیره
- افزایش عفونت ها
- سختی در هنگام برخاستن از خواب
- پوسیدگی و ترک در کناره های دندان
- کند شدن روند رشد
- احساس بی حالی و رنگ پریدگی پوست
- کاهش فعالیت های روزانه
- عدم تمایل به بازی و سرگرمی
- تنفس های غیر عادی
علائم شدید کم خونی در کودکان و نوزادان نیز عبارتند از:
- ناخن های شکننده
- ایجاد سفیدی و کم شدن رنگ چشم
- پوست رنگ پریده
- سطح هوشیاری پایین
تشخیص و درمان کم خونی در کودکان و نوزادان
یکی از بهترین روش های تشخیص کم خونی در کودکان و نوزادان، انجام آزمایش خون و بررسی فاکتور های اندازه گیری شده در خون توسط پزشک متخصص است. کم خونی در نوزادان و کودکان به دلایل متعددی همچون فقر آهن ایجاد می شود و با مراجعه به پزشک، دلیل اصلی کم خونی در کودکان به طور دقیق تشخیص داده شد و با توجه به آن و میزان کم خونی در بدن، بهترین درمان برای کودکان تجویز می شود.
یکی از موثرترین روش های درمان کم خونی نیز، تجویز مکمل های آهن است. با توجه به شدت کم خونی در کودکان و نوزادان، مکمل های آهن شامل قرص و شربت دارای مدت درمان متفاوتی هستند و با استفاده از آن ها کودکان می توانند ذخایر آهن از دست رفته خود را مجدداً به دست آورند.
دیگر راه های درمان کم خونی در کودکان و نوزادان نیز عبارتند از:
- توقف دارو هایی که باعث ایجاد کم خونی می شوند
- مصرف قرص های ویتامین و مواد معدنی
- برداشت طحال از طریق جراحی
- پیوند سلول های بنیادی
- دریافت آهن از طریق اصلاح رژیم غذایی
درمان فوری کم خونی در کودکان و نوزادان
درمان فوری کم خونی در کودکان و نوزادان، به طور حتم نیاز به تزریق خون خواهد داشت. زیرا پروسه مصرف مکمل های آهن و یا تغییر در اصلاح رژیم غذایی، پروسه ای طولانی مدت بوده و برای درمان فوری، پزشکان تزریق خون را تجویز می کنند. با تزریق خون، حجم زیادی از گلبول های قرمز به ذخایر کم بدن افزوده می شوند و بنابراین با افزایش ظرفیت حمل اکسیژن، می تواند کم خونی را در کودکان بهبود بخشند. تزریق خون به کودکان علاوه بر مزایای خود، دارای عوارض متعددی نیز می باشد که از مهم ترین آن ها می توان به خطر افزایش عفونت در کودکان اشاره نمود.
انواع کم خونی در کودکان و نوزادان
کم خونی در کودکان و نوزادان وابسته به دلایل و فاکتور های متعددی است که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
کمبود آهن
یکی از مهم ترین و شایع ترین دلایل کم خونی در کودکان، کمبود آهن است. زمانی که آهن کافی در خون وجود نداشته باشد، کودکان مبتلا به بیماری کم خونی می شوند.
کم خونی همولیتیک
این نوع کم خونی در کودکان زمانی اتفاق می افتد که گلبول های قرمز خون از بین می روند و دلیل آن نیز می تواند مصرف دارو های خاص و یا عفونت جدی در بدن کودکان باشد.
کم خونی مگالوبلاستیک
این مدل از کم خونی در کودکان به دلیل بزرگ شدن بیش از حد گلبول های قرمز خون به علت کمبود ویتامین ب ۱۲ یا اسید فولیک در بدن است.
کم خونی تالاسمی
در این کم خونی گلبول های قرمز حالت غیر طبیعی داشته و از طریق ژنتیک و وراثت به کودکان منتقل می شون.
کم خونی داسی شکل
یکی دیگر انواع ارثی کم خونی در کودکان، کم خونی داسی شکل است. در این نوع از کم خونی نیز گلبول های قرمز خون دارای شکل های غیر طبیعی هستند.
کم خونی آپلاستیک
این مدل از کم خونی زمانی اتفاق می افتد که مغز استخوان کودکان قادر به ساخت سلول های خونی نبوده و منجر به ایجاد کم خونی در نوزادان و کودکان می شود.
عوامل خطر کم خونی در کودکان و نوزادان
احتمال ابتلا به کم خونی در برخی از نوزادان و کودکان نسبت به دیگر کودکان بسیار کمتر است اما برخی از آن ها در خطر بیشتری برای ابتلا به کم خونی هستند. از مهم ترین عوامل خطر ابتلا به کم خونی در کودکان و نوزادان نیز می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزادان در هنگام تولد
- مصرف شیر گاو در سنین پایین و نوزادی
- عدم رژیم غذایی مناسب
- عدم دریافت آهن کافی در طول روز
- مصرف بیش از حد شیر گاو در کودکان نوپا
- کمبود ویتامین و یا مواد معدنی در بدن
- از دست دادن خون در تصادف و یا جراحی
- بیماری های کبدی و کلیوی
- برخی عفونت ها
- سوابق خانوادگی
- کم خونی های ارثی شامل کم خونی داسی شکل
بهترین مواد مغذی برای درمان کم خونی در کودکان و نوزادان
مصرف بسیاری از میوه ها، سبزیجات و مواد غذایی که سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و آهن هستند، برای کودکانی که مبتلا به کم خونی هستند بسیار مفید بوده و جهت پیشگیری از ابتلا به کم خونی نیز نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. از مهم ترین مواد غذایی استفاده شده برای جبران کم خونی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انواع گوشت قرمز و فرآورده های گوشتی
- دانه و مغز آجیل
- شکلات تلخ
- انواع حبوبات
- مصرف غلات غنی شده
- سویا
- ماهی
- نخود سبز
- مواد غذایی غنی شده
- نخود و لوبیا
- اسفناج
- بادام هندی
- و غیره
در پایان
در این مقاله با بیماری کم خونی در کودکان و نوزادان آشنا شده و علائم و روش های درمان آن را مورد بررسی قرار دادیم. فرزندان در نوزادی و سنین کودکی، نسبت به دوره های نوجوانی نیاز به مراقبت و توجه بیشتری برای حفظ سلامت جسمانی و روانی نیاز خواهند داشت و از این رو والدین می توانید در صورت مشغله های کاری فراوان، برای مراقبت از فرزندان خود، با مؤسسه همپای سلامت زندگی در تهران تماس گرفته و از بهترین و با کیفیت ترین خدمات پرستاری از کودکان در منزل بهره‌مند شوید.
مؤسسه همپای سلامت زندگی دارای سال ها سابقه فعالیت حرفه ای در زمینه ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل است و با بهره‌مندی از پرستاران بسیار ماهر، متخصص و با تجربه خدمات خود را به مراجعین ارائه می دهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر نیز جهت استخدام پرستار کودک در منزل، می توانید با مؤسسه همپای سلامت زندگی تماس گرفته و با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه